စံပါနဂို ၊ Champa Nagar နွင့္ ဗီယက္နမ္ = ခ်န္ပါ (Champa)သွ်မ္ပါ

ဗမာျပည္ အလယ္ပိုင္း မိုးကုတ္ႏွင့္ ႀကပ္ပန္ သို ့မဟုတ္ ႀကပ္ျပင္ အနီးတြင္ စံပါနဂို (ဝါ) စံပန္နဂို (Sanpannago) အမည္ရိွ ဗမာတိုင္းရင္းသားမ်ားအားလံုး တန္ဘိုးထားအပ္ေသာ၊ တန္ဘိုးထားရာျဖစ္ေသာ ေရွးေဟာင္းျမိဳ ့ေတာ္ရိွခဲ့ ၏။ ယေန ့မ်က္ေမွာက္ေခတ္တြင္လည္း မထင္ရွားေသာ ရြာေလး တရြာ အျဖစ္ရပ္တည္ေနဆဲျဖစ္သည္ဟု စာေရးသူ ထင္ျမင္မိပါသည္။ သို ့ေသာ္ စံပန္နဂို ျမိဳ ့တည္ရိွရာ အရပ္ကို Google တြင္ရွာ မေတြ ့နိုင္ျဖစ္ေန၏။ ဤ စံပါနဂို (ဝါ) စံပန္နဂိုျမိဳ  ့တည္ရာ ေနရာမွာ ယေန ့မ်က္ေမွာက္ေခတ္ မိုးကုတ္ ႀကပ္ျပင္ သို ့မဟုတ္ က်ပ္ပန္ အနီးတြင္ ရိွသည္ဟု သမိုင္းဆရာမ်ား (Historians) ႏွင့္ မနႆေဗဒ ပညာရွင္မ်ား (Archaeologists) တို ့၏ တူးေဖာ္ေတြ ့ရိွခ်က္မ်ာ၊ အထူးသျဖင့္ အယ္လ္လီဇဘက္မိုး (Elizabeth Moore) ၏ေတြ ့ရိွခ်က္မ်ားက လြန္စြာ အဖိုးတန္၏။[1 and 2]

အယ္လ္လီဇဘက္မိုး (Elizabeth Moore) ၏ေတြ ့ရိွခ်က္မ်ားထဲတြင္ မိုးကုတ္ ႀကပ္ျပင္ေဒသတြင္ ေရွးေဟာင္းသမိုင္းဝင္အေထာက္အထားမ်ားလည္းပါဝင္၏။ စံပန္နဂိုျမိဳ  ့ႏွင့္ နာမည္သာ မက သ

မိုင္း အနွစ္သာရမ်ား၊ ယဥ္ေက်းမႈ အနုပညာ၊ ဘာသာေရး ဓေလ့ထံုးတမ္းမ်ား၊ လူမႈေရးရာမ်ားပါ တူညီတိုက္ဆိုင္ေသာ ေဒသမ်ား တိုင္းျပည္မ်ား၊ အင္ဒီးယားနွင့္ အေရွ ့ေတာင္အာရွနိုင္ငံမ်ား ထဲတြင္လည္း ရိွခဲ့ေႀကာင္း၊ ရိွေနဆဲလည္းျဖစ္ေႀကာင္း သမိုင္း အေထာက္အထားမ်ားကို ကၽႊန္ေတာ္တို ့ေတြ ့ရပါသည္။ သက္ေသအေထာက္အထားမ်ားစြာရိွခဲ့၊ ရိွေနဆဲလည္းျဖစ္ပါသည္။

အဆိုပါေဒသ၊တိုင္းျပည္နိုငံမ်ားကို ေတြ ့ရသမွ် ေအာက္တြင္ေဖာ္ျပပါသည္။[3]

၁) အင္ဒီးယား အေရွ ့ေျမာက္ပိုင္းရိွ စံပါနာဂါ = ခ်မ္ပါနာဂါ (Champa Nagar)

၂) ကေမၻာဇ (ကမ္ေဗာဒီးယား) နဳိင္ငံ ရိွ

၃) ဗီယက္နမ္နိဳင္ငံ ေတာင္ပိုင္း ပင္လယ္ကမ္းေျခေဒသ (ေတာင္ဗီယက္နမ္) ရိွ စံပါ (Champa)

တို ့ျဖစ္ပါသည္။                                  

ဤေဒသမ်ား တိုင္းနုိင္ငံမ်ား ကို အုပ္ခ်ဳပ္မင္းလုပ္ခဲ့သူမ်ားမွာ၊ ဗရာမဲန္ (ျဗာမင္) ေခၚ varman= Barman = Burman ဟင္ဒူဗရာမင္ ဘုန္းႀကီးဘုရင္မ်ား (Varman Priest or Varman Line Kings) ျဖစ္ပါ၏။ ဤအေႀကာင္းအရာအခ်ိဳ ့ကို ကၽႊန္ေတာ္တို ့၏ ဝန္ဇငး္မင္းရာဇာ စာမ်က္နွာမ်ားတြင္ ေရးသားတင္ျပျပီးခဲ့ပါျပီ။ ဗမာနုိင္ငံရိွ ျပည္ ေခၚProme ၏ ကနဦး မူလအမည္မွာ Brom ျဖစ္၏။ [2]

ကေမၻာဇ (ကမ္ေဗာဒီးယား) နဳိင္ငံျမိဳ ့ေတာ္ ဖႏႊမ္းပင္၏ အမည္ရင္းမွာလည္း Brom=Vrom ျဖစ္ခဲ့ေႀကာင္း သမိုင္း အေထာက္အထားမ်ားကို ေတြ ့ရွိရပါသည္။[3]

                                      Champaka ေခၚ စကားဝါ ပန္း 

ဗုဒၶဘာသာစာေပက်မ္းဂံ  မ်ားတြင္ ပင္လယ္ကို ေလွသေဘၤာမ်ားစီးလွ်က္ ျဖတ္ကူးႀကျပီး၊ ကုန္သြယ္မႈမ်ားျပဳခဲ့ႀကသည့္ အေထာက္အထားမ်ားစြာရိွပါသည္။ နိပါတသုတ္ (Sutta Nipata) တြင္လာရိွသည္မွာ၊ ဗုဒၶကိုယ္ေတာ္ျမတ္ႀကီး၏ (၆) လႀကာ ပင္လယ္ခရီးစဥ္၏ မွတ္တမ္းျဖစ္ပါသည္။ ဗုဒၶကိုယ္ေတာ္ျမတ္ႀကီး၏ တရား ဓမၼေဟာႀကားရန္ ႀကြခ်ီခဲ့ေသာ ခရီးစဥ္အမ်ားမွာ အင္ဒီးယား အေရွ ့ပိုင္းေဒသမ်ား ျဖစ္ေသာ ဥတရပရာဒက္ရွ  (Uttar Pradesh) နွင့္  ဘီဟာ (Bihar) ေဒသမ်ားတြင္ျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ သို ့ေသာ္လည္း ထိုေဒသမ်ားမွ အေရွ ့ေတာင္အာရွနိုင္ငံမ်ားသို ့ ပင္လယ္ေရေႀကာင္းခရီး ႀကြခ်ီခဲ့သည္ဟုလည္း ဖတ္ရပါသည္။ အဆိုပါေဒသမ်ားနွင့္၊ အေရွ ့ေတာင္ အာရွနိုင္ငံမ်ား နွင့္ ေရေႀကာင္းကုန္သြယ္မႈ မ်ားကို ဗုဒၶ  ဇာတကမ်ားတြင္ ေတြ ့ရပါသည္။

   ဒီဟာ နီကယ္(Dighanikaya) တြင္လညရိွသည္မွာ၊ အင္ဒီးယား ကုန္သည္မ်ား ပင္လယ္ေရေႀကာင္း ခရီးတြင္၊ ခရီးလမ္းညႊန္ ငွက္မ်ားကို အသံုးျပဳ ခဲ့သည္ ကိုေတြ ့နိုင္ပါသည္။ သိရီိဂါသ (သို ့)သိရီဂါထ (Therigatha) အဆိုအရ အင္ဒီးယား ကုန္သည္မ်ား ပို၍ ႀကီးပြား ခ်မ္းသာလိုသျဖင့္ ပင္လယ္ခရီးျဖင့္ ကုန္သြယ္ ေရာင္းဝယ္ေဖာက္ကား ခဲ့ျခင္းကိုမွတ္တမ္း အျဖစ္ေတြ ့ရပါသည္။ အျခား ဇာတက တခုတြင္လည္း ပင္လယ္ခရီးသြားျခင္းႏွင့္၊ သေဘၤာပ်က္ျခင္း အေႀကာင္း သမိုင္းအခ်ိဳ ့ကို ေတြ ့ရေပသည္။ ပင္လယ္ေရေႀကာင္း ကုန္သြယ္မႈမ်ားကို၊ ဗာရာဏသီ(Varanasi)၊ ဝိေဒဟ(Videha) နွင့္ စံပါ (Champa) သို ့မဟုတ္ သွ်မ္ပါ သို ့မဟုတ္ သွ်မ္းပ မွ၊ သုဝဏ္ဏဘူမိ၊ဗမာျပည္ ႏွင့္ အိမ္နီးခ်င္းႏွင့္ (Suvarnabhumi, Burma and neighbouring territories) တမၼရပါဏီ (Tamraparni=Sri Lanka) ေဒသမ်ားသို ့ ကူးလူးဆက္ဆံမႈမ်ား မွတ္တမ္းအျဖစ္ ေတြ ့ရ၏။

သီဟိုဠ္ ရာဇဝင္ သမိုင္း(Ceylonese Chronicle) ႏွင့္ ဒီပါဝံသ =ဒီပဝင္(Dipavamsa) တြင္လာရိွသည္ကား၊ ဝိဇယမင္းသား (Prince Vijay) ၏ ပင္လယ္ခရီးစဥ္ျဖစ္၏။ ယင္းခရီးစဥ္တြင္ ဘန္ဂလာ (သို ့) ဘဂၤလား (Bengal) မွေန ၍၊ လူ ၇၀၀ ႏွင့္အတူ သြားခဲ့ပံုက၊ ဘဂၤလာပင္လယ္ေအာ္ထဲတြင္ သြားလာခဲ့ေသာ ပင္လယ္ခရီးမ်ားကို ထပ္မံအတည္ျပဳခဲ့၏။ 
   

    အာရိသသွ်တၱရ တြင္လာရိွသည္မွာ၊ ေမာရိယတိုင္းျပည္ႀကီးတြင္ နာဝါဒီယတ္စရွာ (ဆာ) {=Nawadhyaksha} ကို ေရေႀကာင္းညႊန္ႀကားမႈဦးစီးဌာန (Shipping department) ကို ဦးစီးရန္တာဝန္အပ္ႏွင္းခဲ့၏။ သေဘၤာသားမ်ားကို၊ ေရေႀကာင္းသိပ္ပံ ပညာရပ္မ်ား ႏွင့္ သင့္ေလွ်ာ္ေသာ သင္တန္းမ်ား ေပးရန္ ျပင္ဆင္မႈမ်ား ကို ဤ ဌာနက ျပဳလုပ္ခဲ့၏။ ထိုပညာရပ္မ်ား၊  ကို “ နိယာမ က ရီွးလ္ပါ= Niyamakashilpa” ဟုေခၚခဲ့ႀက၏။ အဂၤလိပ္ေဝါဟာရ ship=သေဘၤာ မွာ ဤ ပါဠိေဝါဟာရ shilpa မွ ဘာသာစကားေရႊ ့ေလ်ာလာမႈ (transliteration) ျဖစ္ခဲ့သည္ဟု ယူဆနိုင္ေပသည္။           သေဘၤာသားမ်ားကို ေရေႀကာင္း ခရီးလမ္းမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ ၍ သက္ဆိုင္ရာ ကုန္သြယ္ေရေႀကာင္းလမ္းညႊန္မ်ားကို သင္ႀကားေပးခဲ့၏။ ဤပညာရပ္မ်ားတြင္ ပင္လယ္ေလ၏သဘာဝ ေလ၏လားရာ၊ နစ္ျမွပ္ေနခဲ့ေသာ သေဘၤာပ်က္မ်ားတည္ရိွရာ ေနရာမ်ား၊ ေရေႀကာင္းလမ္းျပ ငွက္မ်ားကို အသံုးျပဳပံု၊ စသည္မ်ားပါဝင္၏။ ေရေႀကာင္းလမ္းညႊန္သူ (Navigator) မ်ားသည္ မိမိတို ့၏ သင္ႀကားေရး ပညာရပ္မ်ားကို၊ စုစည္းကာ ေရေႀကာင္းပညာ သခၤန္းစာမ်ား အျဖစ္စုစည္းခဲ့ျပီး၊ “နိယာမက ဇာတက” ဟု ေခၚစမွတ္ျပဳခဲ့ႀက၏။ 

         အာရိသသွ်တၱရ တြင္လာရိွသည္မွာ၊ ေမာရိယတိုင္းျပည္ႀကီးတြင္ နာဝါဒီယတ္စရွာ (ဆာ) {=Nawadhyaksha} ကို ေရေႀကာင္းညႊန္ႀကားမႈဦးစီးဌာန (Shipping department) ကို ဦးစီးရန္တာဝန္အပ္ႏွင္းခဲ့၏။ သေဘၤာသားမ်ားကို၊ ေရေႀကာင္းသိပ္ပံ ပညာရပ္မ်ား ႏွင့္ သင့္ေလွ်ာ္ေသာ သင္တန္းမ်ား ေပးရန္ ျပင္ဆင္မႈမ်ား ကို ဤ ဌာနက ျပဳလုပ္ခဲ့၏။ ထိုပညာရပ္မ်ား၊  ကို “ နိယာမ က ရီွးလ္ပါ= Niyamakashilpa” ဟုေခၚခဲ့ႀက၏။ အဂၤလိပ္ေဝါဟာရ ship=သေဘၤာ မွာ ဤ ပါဠိေဝါဟာရ shilpa မွ ဘာသာစကားေရႊ ့ေလ်ာလာမႈ (transliteration) ျဖစ္ခဲ့သည္ဟု ယူဆနိုင္ေပသည္။

          သေဘၤာသားမ်ားကို ေရေႀကာင္း ခရီးလမ္းမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ ၍ သက္ဆိုင္ရာ ကုန္သြယ္ေရေႀကာင္းလမ္းညႊန္မ်ားကို သင္ႀကားေပးခဲ့၏။ ဤပညာရပ္မ်ားတြင္ ပင္လယ္ေလ၏သဘာဝ ေလ၏လားရာ၊ နစ္ျမွပ္ေနခဲ့ေသာ သေဘၤာပ်က္မ်ားတည္ရိွရာ ေနရာမ်ား၊ ေရေႀကာင္းလမ္းျပ ငွက္မ်ားကို အသံုးျပဳပံု၊ စသည္မ်ားပါဝင္၏။ ေရေႀကာင္းလမ္းညႊန္သူ (Navigator) မ်ားသည္ မိမိတို ့၏ သင္ႀကားေရး ပညာရပ္မ်ားကို၊ စုစည္းကာ ေရေႀကာင္းပညာ သခၤန္းစာမ်ား အျဖစ္စုစည္းခဲ့ျပီး၊ “နိယာမက ဇာတက” ဟု ေခၚစမွတ္ျပဳခဲ့ႀက၏။ [4]

[1] Talukdar

[2] E. Moore

[3] Taw Sein Ko

[4] Morakar

ဆက္ပါဦးမည္။ 

 ဟင္ဒူဘာသာဝင္ မိတ္ေဆြမ်ား ကို ဤ စာစု ျဖင့္ ဂုဏ္ျပဳ ႏႈတ္ခြန္းဆက္လိုက္ပါသည္။ ေဒဝါလီ အခါ သမယမွာ က်န္းမာ ခ်မ္းသာႀကပါေစ။

ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ (မဆလ) ေခတ္က တိုင္းျပည္အေျခအေန။

ေရးသားသူ၊ ကုလားမင္းသား စရကား။

မဆလေခတ္သည္ ၁၉၈၈ အေရးအခင္းျပီးသည္မွ၊ ယေန ့ထိအဆင့္ဆင့္ ေျပာင္းလဲလာခဲ့ေသာ ေခတ္အဆက္ဆက္ နဝတ၊ နအဖ၊ ငဝတ  စသည္ျဖင့္ အသြင္အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖင့္ အာဏာယူခဲ့ႀကေသာ အစိုးရတို ့၏ ေခတ္မ်ားႏွင့္ ယွဥ္ကာ (တိုင္းျပည္ႏွင့္ ျပည္သူ ့အတြက္ဆိုရင္) အစစ အရာရာ မွာ မဆလ ေခတ္က ယခုေခတ္မ်ားထက္ သာလြန္ေကာင္းမြန္ခဲ့ ပါသည္။

(၁) လယ္လုပ္သူ လယ္ပိုင္ရမည္ဆိုတဲ့ ဥပေဒ။  

လယ္လုပ္သူ လယ္ပိုင္ရမည္ဆိုတဲ့ ဥပေဒ မဆလ ေခတ္တြင္ ရိွခဲ့သလို အဲ့ဒီဥပေဒ မွာ တကယ္ပင္ အႏွစ္သာရေကာ အေကာင္အထည္ေပၚလြင္ျခင္းပါရိွခဲ့ေပသည္။ လယ္ယာလုပ္သား ေတာင္သူဦးႀကီးမ်ား သူတို ့လုပ္တဲ့ လုပ္ေျမ (လယ္ေျမ) ကို သူတို ့ပိုင္ခဲ့ႀက၏။ ယခုေခတ္မွာေတာ့ တေန ့တျခား ျပည္သူလူထု ႏွင့္ ေတာင္သူလယ္သမားမ်ား လယ္ေျမ၊ယာေျမ၊ဥယ်ဥ္ျခံေျမ ေနအိမ္နွင့္ျခံေျမ မ်ားပါ ဆံုးရႈံးေနႀကရ၏။ နိဳင္ငံျခားသားမ်ားနွင့္ သူတို ့၏ လက္ပါးေစ လက္ကိုင္ဒုတ္ ကုတ္ေသြးစုတ္သူမ်ား က လုယူကာ ခြဲေဝယူေနႀက၏။ အဲဒါေတြကို တပ္မေတာ္ႏွင့္ ျပည္သူ ့ရဲ ဆိုတဲ့ အစိုးရ လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ ့မ်ားႏွင့္ တရားေရး၊ဥပေဒေရးရာ ဌာနမ်ားက ျပည္သူလူထုႏွင့္ ေတာင္သူလယ္သမားမ်ား ဘက္မွ တာဝန္ယူ ကာကြယ္ေစာင့္ေလ်ာက္ႀကပါ သလား။ အဲ့ဒီ အမ်ိဳးသားေရးတာဝန္ ႏွင့္ တရားမွ်တေရး၊ တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးေတြကို တာဝန္ရိွသူမ်ား က ဘာေႀကာင့္တာဝန္မယူရဲႀကတာပါလဲ။ စဥ္းစား အေျဖရွာႀကရန္လိုေပသည္။

ျပည္သူလူထု(ကေလးလူႀကီး အဖိုးအို အဖိုးအိုမ်ား) ႏွင့္ေတာင္သူလယ္သမားတို ့ရဲ့ မ်က္ရည္ပူမ်ား အတြက္ ထိုအက်ိဳးဆက္ေတြျဖစ္ေပၚေအာင္ လံု ့လထုတ္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ႀကသူမ်ား တေန ့ေန ့၊ တခ်ိန္ခ်ိန္မွာ တျပန္တလဲ အပူငရဲ ဒဏ္ကို မလြဲမေသြ ေပးဆပ္ခံစားႀကရေပလိမ့္မည္။ 

သတိတရားရပါေစ။

ဆက္ပါဦးမည္။